Η σύγχρονη επιστημονική μελέτη του ύπνου αρχίζει το 1953, όταν οι E. Aserinski και N. Kleitman παρατήρησαν την περιοδική επέλευση ταχειών οφθαλμικών κινήσεων (REMs) κατά τη διάρκεια του ύπνου., Οι W. Dement και N. Kleitman, το 1957, συνέδεσαν τον ύπνο REM με την ονειρική δραστηριότητα. Έκτοτε, είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου υπάρχουν διακυμάνσεις στη νευροχημική λειτουργία του εγκεφάλου που αντικατοπτρίζονται με μεταβολές στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, στη συμπεριφορά του ατόμου κατά τον ύπνο καθώς και στη λειτουργία των μυών, της αναπνοής και της κινητικότητας των οφθαλμών.
Τα στάδια του ύπνου
Η παραπάνω διακύμανση των λειτουργιών που αναφέρθηκε επιτρέπει τη διάκριση στον ύπνο διαφορετικών σταδίων
-
στάδια 1-2: ελαφρύς ύπνος
-
στάδια 3-4: ύπνος βραδέων κυμάτων και
-
στάδιο REM (ταχέων οφθαλμικών κινήσεων).
Ο ύπνος ξεκινάει πάντα με στάδιο 1 ή 2 (Non REM), βαθαίνει σταδιακά σε 3 και 4 και εν συνεχεία μετά από 90 περίπου λεπτά ύπνου εμφανίζεται το πρώτο REM στάδιο. Έτσι δομείται ένας κύκλος Non REM-REM τον οποίο ένα άτομο καλείται να περάσει 4-5 φορές κάθε νύκτα (Εικόνα 1).
Η αφύπνιση κατά τη διάρκεια του ύπνου REΜ, συνοδεύεται συνήθως από έντονη ανάμνηση ονείρων.
Εικόνα 1. Τυπικός νυχτερινός ύπνος νεαρού ενήλικα. Παρατηρούνται πέντε υπνικοί κύκλοι κατά τους οποίους ο ύπνος προοδευτικά βαθαίνει μέχρι την επέλευση του ύπνου REM. Όσο περνάει η νύχτα το βάθος του ύπνου κάθε κύκλου μειώνεται και το χρονικό διάστημα σε ύπνο REM αυξάνει.
Τους πρώτους μήνες της ζωής μας κυριαρχεί το στάδιο REM ύπνου. Σταδιακά όσο μεγαλώνουμε (βρεφική και παιδική ηλικία) αυξάνετε το στάδιο βραδέων κυμάτων το οποίο είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη του οργανισμού (έκκριση αυξητικής ορμόνης). Μετά την ενηλικίωση ο ελαφρύς ύπνος θα αυξηθεί εις βάρος του ύπνου βραδέων κυμάτων. Έτσι, το γήρας συνήθως χαρακτηρίζεται από αρκετό ύπνο σταδίων 1-2, αρκετές αφυπνίσεις κατά τη νύκτα, ελάττωση του συνολικού χρόνου ύπνου τη νύκτα και αύξηση του χρόνου ύπνου κατά την ημέρα.
Ο μέσος όρος ύπνου κυμαίνεται γύρω στις 7,5 ώρες ημερησίως στις αναπτυγμένες χώρες, αλλά η διακύμανση είναι μεγάλη και υπάρχουν άτομα που κοιμούνται αρκετά λιγότερες ώρες από το μέσο όρο (short sleepers) χωρίς να δυσφορούν ή να επηρεάζεται η ημερήσια λειτουργικότητά τους, ενώ υπάρχουν άλλα άτομα που έχουν ανάγκη περισσότερες ώρες ύπνου (long sleepers) ώστε να νοιώσουν ξεκούραστοι και με ικανοποιητική λειτουργικότητα.